Дар рӯзи зодрӯзи Темурмалик Рустамов: ҲУНАРИ ШОИРӢ ВА ФАЛСАФАИ ЗИНДАГӢ ДАР АШЪОРИ Ӯ
Темурмалик Рустамов, ки миёни мардум бо тахаллуси шоирӣ -Темурмалик маҳбубияти хоса дорад, намояндаи шеъри содабаён ва пурмаънои тоҷик мебошад. Ашъори ӯ бо хусусиятҳои содагӣ, равонӣ, дилчаспӣ ва ифодаи амиқи маъноҳои равшан фарқ мекунад. Ин хусусиятҳо имкон медиҳанд, ки ҷавҳари ҳар як шеъри ӯ баробари мутолиа фавран рӯнамо гардад ва дарки маънӣ барои хонанда ба осонӣ даст диҳад.
Услуби шоирии Темурмаликро метавон ҳамчун "содабаёнӣ ва оммавигардонӣ" тавсиф кард. Ӯ аз мураккабии забонӣ ва истифодаи санъатҳои бадеии печида худдорӣ намуда, ба таври амиқ ба паём ва фалсафаи зиндагӣ муроҷиат мекунад. Ин равиш боиси он гардидааст, ки шеъри ӯ ба доираи васеи хонандагон, новобаста аз сатҳи маълумот ва тахассуси адабиашон, дастрас ва фаҳмо бошад. Аз ин рӯ, шуҳрати зоҳирӣ ва эътирофи расмӣ барои ӯ дар дараҷаи дуюм қарор дорад, ҳадафи аслии ӯ ибратомӯзӣ ва инъикоси фалсафаи зиндагӣ бо лаҳни содаи қолаби шеърӣ аз умқи дил аст.
Шеъри Темурмалик на танҳо як ифодаи эҳсосӣ, балки дорои умқи фалсафӣ мебошад. Вай кӯшиш мекунад, ки паёмҳои ахлоқӣ, иҷтимоӣ ва инсонӣ-инсофӣ, аз қабили арзиши умр, аҳамияти хирад, муносибатҳои байни одамон ва дигар масоили бунёдии ҳастиро ба хонандагон тавассути тасвирҳои возеҳ ва сода расонад. Намунаҳои шеърии ӯ, ки аз сатҳи забони гуфтугӯӣ баландтар, аммо аз сатҳи забони адабии мураккаб соддатар мебошанд, ба ӯ имкон медиҳанд, ки бевосита бо дили хонанда робита барқарор кунад.
Таҳлили иҷмолӣ ба як намунаи шеърӣ:
Ҳама ночор дар чанголи пирӣ,
Нашуд ғолиб касе бар Золи пирӣ.
Ба вақти навҷавонӣ ғофил афсӯс,
Ҳама мо бехабар з- аҳволи пирӣ.
Худояш гарчӣ доим дар забонаш,
Ҳазорон саҳв дар аъмоли пирӣ.
Шавад камчин мадори пайкари кас,
Заминсайрӣ натонад боли пирӣ.
Алифосо будан ҳама касро таманно,
Наҷоте не вале аз доли пирӣ.
Пасандозе бубояд дар ҷавонӣ,
Ки то тадбир шавад дар ҳоли пирӣ...
Паёми асосии шеър ин аст, ки пирӣ ногузир аст ва инсон бояд аз давраи ҷавонӣ ҳикмату омодагӣ дошта бошад, то дар пирӣ аз ҳоли худ пушаймон нашавад ва тавонад бо душвориҳои он мубориза барад. Он ба инсон ёдовар мешавад, ки умр кӯтоҳ аст ва аз фурсатҳо дуруст истифода бурдан лозим аст. Ин порчаи шеърӣ намунаи хуби ҳунари шоирӣ аст, ки шоир бо истифода аз санъатҳои гуногуни бадеӣ, калимаҳои муносиб ва сохтори бадеӣ як паёми амиқро бо зебоӣ ва таъсирбахшӣ баён кардааст. Инҳо чанд ҷанбаи ҳунари шоирӣ дар ин шеър мебошанд:
1. Интихоби мавзӯъ ва амиқии паём
Шоир мавзӯи пирӣ ва фонӣ будани умр-ро интихоб кардааст, ки як мавзӯи муҳими ҳамагонӣ ва амиқи фалсафӣ аст. Паёми асосии шеър, ки "дар ҷавонӣ пасандоз кунед, то дар пирӣ тадбир шавад", як панди ҳикматона ва амалӣ аст, ки ба аҳамияти дурбинию омодагӣ барои оянда таъкид мекунад. Ин ба шеър арзиши маънавӣ ва тарбиявӣ мебахшад.
2. Истифодаи санъатҳои бадеӣ
Шоир ба таври моҳирона аз санъатҳои бадеӣ истифода бурдааст, ки ба шеър рангу бӯй ва умқи бештар мебахшанд:
Ташхис: Ба пирӣ хислатҳои инсонӣ бахшидани "чангол", "Зол" ва "бол" пириро ҳамчун як мавҷуди қавӣ ва ногузир тасвир мекунад. Ин тасвирҳо ба хонанда кӯмак мекунанд, ки қудрати пириро бештар эҳсос кунанд.
Ташбеҳ ва Истиора: Муқоисаи қомати хамшудаи пирӣ бо ҳарфи "дол" як тасвири хеле ҷолиб аст. Истифодаи "чанголи пирӣ" ва "боли пирӣ" ҳамчун истиораҳо низ ба тасвири заъфу нотавонӣ ва беилоҷӣ дар пирӣ таъсир мебахшанд.
Тазод: Муқобил гузоштани "навҷавонӣ" ва "пирӣ" ба хонанда имкон медиҳад, ки фарқият ва бехабарии инсонро аз оқибатҳои оянда беҳтар дарк кунад.
3. Ифодаи образнок ва тасвирофаринӣ
Шоир бо истифодаи калимаҳо ва ибораҳои образнок тасвирҳои возеҳеро дар зеҳни хонанда эҷод мекунад:
"Чанголи пирӣ" ва "Золи пирӣ" тасвири як қувваи пурзӯр ва номутаносибро медиҳанд, ки инсонро ба худ асир мегирад.
"Камчин мадори пайкари кас" заъф ва хастагии ҷисмониро ба таври мушаххас баён мекунад.
Тасвири "Алифосо будан" ва "доли пирӣ" ба таври рамзӣ тағйироти ҷисмониро баён мекунад.
4. Сохтори шеър ва вазни муносиб
Шеър дар қолаби маснавӣ навишта шудааст (ҳар ду мисраи ҳар байт ҳамқофияанд), ки ба он як ҷараёни орому равон мебахшад.
5. Забони содаву фаҳмо
Шоир бо вуҷуди истифодаи санъатҳои бадеӣ, забони шеърро сода ва фаҳмо нигоҳ доштааст. Ин имкон медиҳад, ки паёми шеър ба доираи васеи хонандагон дастрас бошад ва таъсирбахшии он бештар гардад.
Дар маҷмӯъ, ҳунари шоирӣ дар ин порча дар тавоноии шоир дар баёни як паёми амиқ ва фалсафӣ бо истифода аз забони зебо, тасвирҳои образнок ва санъатҳои бадеӣ зоҳир мегардад, ки ба хонанда ҳам аз лиҳози маъноӣ ва ҳам аз лиҳози зебоӣ лаззат мебахшад.
Бо назардошти хусусиятҳои дар боло зикршуда, ҳар як намунаи шеърии Темурмаликро метавон ҳамчун як таҳқиқи фалсафӣ донист, ки дар он паёмҳои ҳаётӣ дар қолаби мушаххаси бадеӣ пешкаш мегарданд. Истифодаи калимаҳои дақиқ, ибораҳои маҳдуд ва тасвирҳои равшан ба хонанда имкон медиҳад, ки ба ҷавҳари маънии шеър ба осонӣ дастрасӣ пайдо кунад ва аз он ибрат гирад. Ин равиш дар шеъри муосири тоҷик як вижагии муҳим буда, саҳми Темурмаликро дар ғанӣ гардонидани адабиёти классикӣ ва муосир нишон медиҳад.
Ин назари иҷмолӣ ба ҳунари шоирӣ ва фалсафаи Темурмалик нишон медиҳад, ки дар паси содагии зоҳирии ашъори ӯ як ҷаҳони андеша ва маънои амиқ ниҳон аст. Дар ин самт, таҳқиқ идома дошта, намунаҳои дигари шеърӣ аз ашъори шоир Темурмалик мавриди баррасӣ қарор хоҳанд гирифт.
Ӯгулой Қоситова, номзади илмҳои филологӣ
Ҳамасола аз санаи 2 - юм то 9 - уми апрел Фестивали ҷумҳуриявии "Ҳафтаи китоби кӯдакон ва наврасони Тоҷикистон" дар саросари кишвар баргузор мегардад. Тибқи нақша - чорабинии Раёсати фарҳанги вилояти Суғд дирӯз дар китобхонаи марказонидашудаи ноҳия ва китобхонаи бачагона Фестивали ҷумҳуриявии "Ҳафтаи китоби кӯдакон ва наврасон" бо иштироки хонандагони фаъоли китобхона - филиалҳо баргузор гардид. Чорабиниро Бимоҳру Қосимӣ, мудири шуъбаи фарҳанги ноҳия ифтитоҳ намуда, ҳадаф аз баргузории фестивал, дар доираи он баргузории озмунҳои гуногунро дар баланд бардоштани ҳисси китобдӯстии хонандагон муҳиму муассир баён намуд. Иштирокчиён аз руи 5 шарти озмуни “Китобхони беҳтарин” байни ҳам сабқат намуданд. Ҳамзамон дар даромадгоҳи бинои шуъбаи фарҳанг аз ҷониби хонандагон намоиши ҳунарҳои миллӣ ташкил гардид. Дар охир ғолибони бо Диплом ва тӯҳфаҳои хотиравӣ сарфароз гардонида шуданд.
